AKP, CHP, MHP NİN ANAYASA TASLAKLARI

 

AKP'nin anayasa taslağında başkanlık ve laiklik var, değiştirilemez maddeler yok

AKP, anayasa taslağının "Başlangıç", "Devletin Şekli ve Temel İlkeleri", "Mali Ekonomik ve Sosyal Hükümler", "Son hükümler" başlıklı bölümlerini Uzlaşma Komisyonu'na sundu.

AKP, TBMM Uzlaşma Komisyonu'na sunduğu anayasa taslağında, mevcut Anayasa'da bulunan "Anayasa'nın birinci maddesindeki devletin şeklinin cumhuriyet olduğu hakkındaki hüküm ile, ikinci maddesindeki cumhuriyetin nitelikleri ve üçüncü maddesi hükümleri değiştirilemez ve değiştirilmesi teklif edilemez" içerikli dördüncü madde yer almadı. AKP'nin yeni taslağına göre, "Anayasa değişikliği teklifinin Meclis üye tam sayısının en az üçte biri tarafından yazılı olarak yapılabilecek. Değişikliğin kabulü ise ancak üye tam sayısının 5'te 3 çoğunluğu ile gerçekleşecek."

AKP, "Resmî dil Türkçedir" ibaresini kullandığı taslakta "Yürütme yetkisi, Başkan tarafından kullanılır" ifadesyile başkanlık sistemini önerdi. Taslakta, kaldırılma ihtimali gündeme gelen "laiklik" ibaresi yer aldı ve Türkiye Cumhuriyeti "insan haklarına dayanan, demokratik, lâik ve sosyal bir hukuk devleti" olarak tanımlandı. 

AKP, anayasa taslağının "Başlangıç", "Devletin Şekli ve Temel İlkeleri", "Mali Ekonomik ve Sosyal Hükümler", "Son hükümler" başlıklı bölümlerini Uzlaşma Komisyonu'na sundu. AKP'nin Anayasa taslağının tam metni şöyle:

BAŞLANGIÇ

Herkesin insan haysiyetinden kaynaklanan evrensel hak ve hürriyetlere sahip olduğu inancıyla her türlü ayrımcılığı reddeden, kültürel zenginliğimizin kaynağı olan etnik ve dini farlılıklarımıza saygı duyarak müşterek tarihimiz ve değerlerimiz etrafında birlikte yaşama arzusuyla hareket eden biz Türk Milleti; demokrasi, insan hakları ve hukukun üstünlüğüne dayanan bu Anayasayı egemen irademizin ifadesi olarak kabul ve ilan ederiz.

DEVLETİN ŞEKLİ VE TEMEL 

Devletin şekli

Madde 1– Türkiye Devleti bir Cumhuriyettir.

Cumhuriyetin nitelikleri

Madde 2– Türkiye Cumhuriyeti, insan haklarına dayanan, demokratik, lâik ve sosyal bir hukuk devletidir.

Devletin bütünlüğü, resmî dili, bayrağı, millî marşı ve başkenti

Madde 3– (1) Türkiye Devleti ülke ve millet olarak bölünmez bir bütündür.

(2) Resmî dili Türkçedir.

(3) Bayrağı, şekli kanununda belirtilen, beyaz ay yıldızlı al bayraktır.

(4) Millî marşı "İstiklâl Marşı"dır.

(5) Başkenti Ankara'dır.

Devletin temel amaç ve görevleri

Madde 4– Devletin temel amaç ve görevleri,  milletin bağımsızlığını ve bütünlüğünü, ülkenin bölünmezliğini, cumhuriyeti ve demokrasiyi korumak, kişilerin ve toplumun refah, huzur ve mutluluğunu sağlamak; kişinin temel hak ve hürriyetlerini, sosyal hukuk devleti ve adalet ilkeleri ile bağdaşmayacak surette sınırlayan siyasal, ekonomik ve sosyal engelleri kaldırmaya, insanın maddi ve manevi varlığının gelişmesi için gerekli şartları hazırlamaya çalışmaktır.

Egemenlik

Madde 5– (1) Egemenlik kayıtsız ve şartsız Milletindir. Türk Milleti, egemenliğini seçtiği temsilcileri aracılığıyla ve halkoylaması yoluyla kullanır.

(2) Egemenliğin kullanılması, hiçbir surette hiçbir kişiye, zümreye veya sınıfa bırakılamaz.

Yasama yetkisi

Madde 6– Yasama yetkisi, Türkiye Büyük Millet Meclisinindir.

Yürütme yetkisi

Madde 7– Yürütme yetkisi, Başkan tarafından kullanılır.

Yargı görevi

Madde 8– Yargı görevi, bağımsız ve tarafsız mahkemelerce yerine getirilir.

Anayasanın bağlayıcılığı ve üstünlüğü

Madde 9– (1) Anayasa hükümleri bütün devlet organlarını ve kişileri bağlar.

(2) Kanunlar Anayasaya aykırı olamaz.

MALİ, EKONOMİK VE SOSYAL HÜKÜMLER

Vergi Yükümlülüğü

Madde 1-

Bütçe ve kesin hesap

Madde–2 (1) Kamu idarelerinin harcamaları ile kamu iktisadî teşebbüsleri dışındaki kamu tüzel kişilerinin harcamaları, kanunla belirlenen esas, usul ve sürelere uygun olarak bütçelerle yapılır.

(2) Merkezi yönetim bütçesinin hazırlanması, uygulanması ve kontrolü kanunla düzenlenir. Bütçe kanununa, bütçe ile ilgili hükümler dışında hiçbir hüküm konulamaz.

(3) Bütçe Komisyonu merkezî yönetim bütçe kanunu tasarısını, malî yılbaşından en az yetmişbeş gün önce, Türkiye Büyük Millet Meclisine sunar. Bütçe kanunu Türkiye Büyük Millet Meclisinde görüşülür ve malî yılbaşına kadar karara bağlanır. Mali yılbaşına kadar bütçe kanununun kabul edilmemesi halinde, bütçe kanunu kabul edilinceye kadar bir önceki mali yıl bütçe kanunundaki hükümler uygulanır.

(4) Bütçe kanununun Genel Kurulda görüşülmesi sırasında, gider artırıcı veya gelirleri azaltıcı önerilerde bulunulamaz.

(5) Merkezî yönetim bütçesiyle verilen ödenek, harcanabilecek tutarın sınırını gösterir. Carî yıl bütçesindeki ödenek artışını öngören değişiklik tasarıları ile carî ve izleyen yılların bütçelerine malî yük getiren tasarı ve tekliflerde, öngörülen giderleri karşılayabilecek malî kaynak gösterilmesi zorunludur.

(6) Merkezi yönetim kesin hesap kanunu tasarısı, ilgili olduğu mali yılın sonundan başlayarak en geç altı ay sonra Bütçe Komisyonu tarafından Türkiye Büyük Millet Meclisine sunulur. Kesin hesap kanunu tasarısı, yeni yıl bütçe kanunu tasarısıyla birlikte görüşülür ve karara bağlanır. Kesin hesap kanunu tasarısının hazırlanması ve görüşülmesi ile ilgili diğer usul ve esaslar kanunla düzenlenir.

Piyasaların geliştirilmesi

Madde–3 (1) Devlet, para, kredi, sermaye, mal ve hizmet piyasalarının sağlıklı ve düzenli işlemelerini sağlayıcı ve geliştirici ve tüketicileri koruyucu tedbirleri alır; piyasalarda fiilî veya anlaşma sonucu doğacak tekelleşme ve kartelleşmeyi önler.

(2) Dış ticaretin ülke ekonomisinin yararına olmak üzere düzenlenmesi amacıyla ithalat, ihracat ve diğer dış ticaret işlemleri üzerine vergi ve benzeri yükümlülükler dışında ek malî yükümlülükler koymaya ve bunları kaldırmaya kanunla Başkana yetki verilebilir.

Kamulaştırma

Madde-4

Devletleştirme ve Özelleştirme

Madde-5

Yabancı Ülkelerde Yaşayan Vatandaşlar

Madde-6

SON HÜKÜMLER

Anayasanın değiştirilmesi

Madde–1 (1) Anayasanın değiştirilmesi Türkiye Büyük Millet Meclisi üye tamsayısının en az üçte biri tarafından yazılı olarak teklif edilebilir.

(2) Anayasa değişikliği Meclis üye tamsayısının en az beşte üç çoğunluğu ile kabul edilir.

(3) Başkan Anayasa değişikliklerine ilişkin kanunları onaylayarak yayınlayabilir veya veto edebilir ya da halkoylamasına sunabilir.

(4) Başkanca veto edilen kanunu, Meclis tarafından, üye tamsayısının beşte üçünün kararı ile halkoylamasına sunulabilir.

(5) Meclis, veto edilen anayasa değişikliğine dair kanunu, üye tamsayısının en az üçte iki çoğunluğu ile aynen kabul ederse Başkan bu kanunu onaylayarak yayınlar.

(6) Halkoylamasına sunulan Anayasa değişikliklerine ilişkin kanunların kabul edilmesi için, geçerli oyların yarısından çoğunun kabul oyu olması gerekir.

(7) Anayasanın değiştirilmesi hakkındaki tekliflerin görüşülmesi ve kabulü, bu maddedeki kayıtlar dışında, kanunların görüşülmesi ve kabulü hakkındaki hükümlere tâbidir.

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

CHP, anayasa taslağını 'Türk Ulusu' adı ve 'direnme hakkı' eşliğinde sundu

CHP anayasa taslağını TBMM'de gerçekleştirilen basın açıklamasında sundu

CHP, kendi anayasa taslağını kısmen TBMM Anayasa Uzlaşma Komisyonu'na sundu ve kamuoyuna açıkladı. CHP'nin taslağı, "Başlangıç" bölümünde "Türk Ulusu" adıyla ve 1961 Anayasası'nda da yer bulan "direnme hakkı" kavramı eşliğinde sunuldu. "Başlangıç" bölümünde Anadolu uygarlıklarının ilk yerleşim bölgesi olarak bilinen "Çatalhöyük"e atıf yapıldı ve 1924 Anayasası'nda yer bulan "Türkiye ahalisi" kavramı da kullanıldı. Parlamenter sistem esasıyla hazırlanan CHP taslağında, "Devletin dili Türkçe'dir" ifadesi tercih edilerek, 1982 Anayasası'ndaki gibi "resmi dil" ayrımı yapılmaması dikkat çekti.

CHP, anayasa taslağının "Başlangıç", "Genel Esaslar", "Mali ve Ekonomik Hükümler" bölümü Uzlaşma Komisyonu'na sunuldu. CHP'nin "değiştirilemez maddeler" hükmü ile "İnkılap Kanunları'nı" koruduğu taslak metni şöyle:

BAŞLANGIÇ 

Çatalhöyük’ten bu yana toprağı yoğurup, uygarlığı inşa eden, bin yıldır dostlukla yaşayan; Balkanlardan, Kafkaslardan, Orta Asya’dan, Mezopotamya’dan yollara düşen, Anadolu’da buluşan kadim uygarlıkların mirasçısı olan Türkiye Cumhuriyeti Ahalisi;

Çanakkale’de, Sakarya’da, Afyon’da, “İstiklal Destanını” dünyaya haykırmış, mazlum uluslara rehber olmuş; Mustafa Kemal Atatürk’ün önderliğinde her türlü ayrımcılığı reddederek, farklılıkları ve kültürel çoğulculuğu, ulusal bütünlük anlayışı içinde zenginliklerin kaynağı olarak kabul eden eşitlik anlayışıyla ve “Türk Ulusu” adıyla;

İnsan onuruna, insan haklarına, hukukun üstünlüğüne, sosyal adalete, katılımcı ve çoğulcu demokrasi anlayışına dayalı laik Cumhuriyetin kurum ve kurallarını düzenleyen; tarihi ve kültürel mirasımızla çevre değerlerimizi koruma ve yaşatma amacı taşıyan bu Anayasayı ortak iradesi ile oluşturmuş;

Köken, dil, cinsiyet, inanç ayrımı yapmaksızın, bize yadigar olan, “Türkiye” adıyla andığımız bu güzel ülkeyi yurt edinmiş nesiller olarak;

“Ay yıldızlı” bayrak altında;

Egemen irademizin ve Cumhuriyetimizin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk’ün “çağdaş uygarlık hedefi” ile “ebedi barış idealine” bağlılığımızın ifadesi olarak;
Seçilmiş Temsilcilerimizle birlikte, bu Anayasayı kabul ediyor, ilerleyen bilimin ışığında, sürekli değişen dünyanın gereklerine uygun olarak, yurttaşlar arasında dayanışma ve gönüllü birlikteliğe dayalı bir anlayışla;

Gelecek kuşakların özgürlüğü, huzur, refah ve mutluluğu için;

Bu Anayasa’ya sahip çıkacakları ve meşruiyetini yitirmiş herkese karşı direnme hakkını kullanacakları inancı ile gelecek kuşaklara emanet ve tevdi ediyoruz.

Genel Esaslar 
 

Devletin şekli

Türkiye Devleti bir Cumhuriyettir.

Cumhuriyetin nitelikleri

Türkiye Cumhuriyeti, toplumun huzuru, milli dayanışma ve adalet anlayışı içinde, insan haklarına dayalı, Atatürk milliyetçiliğine bağlı, başlangıçta belirtilen temel ilkelere dayanan, demokratik, laik ve sosyal bir hukuk Devletidir.

Devletin bütünlüğü, resmî dili, bayrağı, millî marşı ve başkenti 

Türkiye Devleti, ülkesi ve milletiyle bölünmez bir bütündür.

Dili Türkçedir.

Bayrağı, şekli kanununda belirtilen, beyaz ay yıldızlı al bayraktır.

Millî marşı “İstiklal Marşı”dır.

Başkenti Ankara’dır.

Değiştirilemeyecek hükümler

Anayasanın 1 inci maddesindeki devletin şeklinin Cumhuriyet olduğu hakkındaki hüküm ile, 2 nci maddesindeki Cumhuriyetin nitelikleri ve 3 üncü maddesi hükümleri değiştirilemez ve değiştirilmesi teklif edilemez.

Devletin temel amaç ve görevleri

Devletin temel amaç ve görevleri, yurttaşlarına özgürlük, refah ve güvenlik sağlamak; ülkenin bağımsızlığını ve bütünlüğünü, insan onurunu, Cumhuriyet’i ve demokrasiyi korumak; kişinin temel hak ve özgürlüklerini ve hukuk devletini güvence altına almak; sosyal adalet ilkesiyle bağdaşmayan siyasal, ekonomik ve sosyal engelleri kaldırmak, kişinin maddi ve manevi varlığını geliştirmesi için gerekli koşulları hazırlamaktır.

Egemenlik

Egemenlik, kayıtsız şartsız Milletindir.

Millet, egemenliğini, Anayasanın koyduğu esaslara göre, yetkili organları eliyle kullanır.

Egemenliğin kullanılması, hiçbir surette hiçbir kişiye, zümreye veya sınıfa bırakılamaz. Hiçbir kimse veya organ kaynağını Anayasadan almayan bir devlet yetkisi kullanamaz.

Ulusalüstü yetkileri bulunan kuruluşlara üyeliği gerektiren uluslararası anlaşma hükümleri saklıdır.

Yasama yetkisi

Yasama yetkisi Türk Ulusu adına Türkiye Büyük Millet Meclisinindir. Bu yetki devredilemez.

Yürütme görevi

Yürütme görevi, Cumhurbaşkanı ve Bakanlar Kurulu tarafından kanunlara uygun olarak kullanılır ve yerine getirilir.

Yargı yetkisi 

Yargı yetkisi, Türk Ulusu adına bağımsız mahkemelerce kullanılır.

Anayasanın bağlayıcılığı ve üstünlüğü

Anayasa hükümleri, yasama, yürütme ve yargı organlarını, idare makamlarını ve diğer kuruluş ve kişileri bağlayan temel hukuk kurallarıdır.
Kanunlar Anayasaya aykırı olamaz.

Malî ve Ekonomik Hükümler
 

Vergi Ödevi

Herkes, kamu giderlerini karşılamak üzere, malî gücüne göre, vergi ödemekle yükümlüdür.

Vergi kanunları, vergi yükünün adaletli ve dengeli dağılımı amacına uygun olarak konulur.

Vergi, harç ve benzeri mali yükümlülükler kanunla konulur, değiştirilir veya kaldırılır.

Vergi, harç ve benzeri mali yükümlülüklerin muaflık, istisnalar ve indirimleriyle oranlarına ilişkin hükümlerinde kanunun belirttiği yukarı ve aşağı sınırlar içinde değişiklik yapma yetkisi Bakanlar Kuruluna verilebilir. Kanunda belirtilen aşağı sınır sıfır olamaz.

Yerel yönetimlere tahsis edilen vergiler için, kanunun belirttiği yukarı ve aşağı sınırlar içinde kalmak, kanunda belirtilen süre, esas ve koşullara uygun olmak şartıyla, ilgili yerel yönetimlerin seçimle oluşan karar organlarına bunların oranlarını belirleme yetkisi verilebilir.

Dış ticaretin ülke ekonomisinin yararına olmak üzere düzenlenmesi amacıyla ithalat, ihracat ve diğer dış ticaret işlemleri üzerine vergi ve benzeri mali yükümlülükler koymaya ve bunları kaldırmaya kanunla Bakanlar kuruluna yetki verilebilir.

Sayıştay

Sayıştay, merkezi yönetim bütçesi kapsamındaki kamu idareleriyle sosyal güvenlik kurumlarının bütün gelir ve giderleri ile mallarını TBMM adına denetler ve sorumluların hesap ve işlemlerini kesin hükme bağlar. Sermayesinin yarıdan fazlası doğrudan veya dolaylı olarak devlete ait olan kamu kuruluş ve ortaklıkları ile kanunlarda belirtilen inceleme, denetleme ve karara bağlama işlerini yapar.

Yerel yönetimlerinin hesaplarının denetimi ve kesin hesaba bağlanması Sayıştay’ca yapılır.

Sayıştay’ın kesin kararlarına karşı ilk derece mahkemesi olarak Danıştay’da dava açılabilir.

TBMM Sayıştay üyelerini üye tamsayısının beşte üç çoğunluğuyla ve gizli oyla seçer. Sayıştay üyelerinin en az üçte birinin hukuk fakültesi mezunu olması şarttır. TBMM’nin yapacağı seçimden önce adaylar, Mecliste grubu bulunan her siyasal partinin eşit sayıda temsil edileceği bir komisyon tarafından dinlenir. Bu komisyon, her bir adayın başvuru dosyasını inceleyerek hazırlayacağı raporu Türkiye Büyük Millet Meclisi Genel Kuruluna sunar. 

Sayıştay’ın kuruluşu, işleyişi, görev ve yetkileri, denetim usulleri, üyelerinin nitelikleri kanunla düzenlenir.

Malî Hükümler
 

Bütçe

Bütçenin hazırlanması ve uygulanması

Devletin ve kamu iktisadî teşebbüsleri dışındaki kamu tüzelkişilerinin harcamaları, yıllık bütçelerle yapılır.

Mali yıl başlangıcı ile merkezi yönetim bütçesinin hazırlanması ve uygulanması kanunla düzenlenir.
Bütçe kanununa, bütçe ile ilgili hükümler dışında hiçbir hüküm konulamaz.

Cumhurbaşkanı, bütçe ile ilgili olmayan hükümleri bir daha görüşülmek üzere Türkiye Büyük Millet Meclisine geri gönderebilir.

Bütçenin görüşülmesi

Bakanlar Kurulu, merkezi yönetim bütçe tasarısı ile millî bütçe tahminlerini gösteren raporu, malî yıl başından en az yetmiş beş gün önce, Türkiye Büyük Millet Meclisine sunar.

Bütçe tasarıları ve rapor, kırk üyeden kurulu Bütçe Komisyonunda incelenir. Bu komisyonun kuruluşunda, iktidar grubuna veya gruplarına en az yirmi beş üye verilmek şartı ile, siyasî parti gruplarının ve bağımsızların oranlarına göre temsili göz önünde tutulur.

Bütçe Komisyonunun elli beş gün içinde kabul edeceği metin, Türkiye Büyük Millet Meclisinde görüşülür ve malî yıl başına kadar karara bağlanır.

Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri, Genel Kurulda, kamu idare bütçeleri hakkında düşüncelerini, her bütçenin tümü üzerindeki görüşmeler sırasında açıklarlar; bölümler ve değişiklik önergeleri, üzerinde ayrıca görüşme yapılmaksızın okunur ve oylanır.

Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri, bütçe kanunu tasarılarının Genel Kurulda görüşülmesi sırasında, gider artırıcı veya gelirleri azaltıcı önerilerde bulunamazlar.

Bütçelerde değişiklik yapılabilme esasları

Merkezi yönetim bütçesiyle verilen ödenek, harcanabilecek miktarın sınırını gösterir. Harcanabilecek miktar sınırının Bakanlar Kurulu kararıyla aşılabileceğine dair bütçelere hüküm konulamaz. Bakanlar Kuruluna kanun hükmünde kararname ile bütçede değişiklik yapmak yetkisi verilemez. Carî yıl bütçesindeki ödenek artışını öngören değişiklik tasarılarında ve carî ve ileriki yıl bütçelerine malî yük getirecek nitelikteki kanun tasarı ve tekliflerinde, belirtilen giderleri karşılayabilecek malî kaynak gösterilmesi zorunludur.

Ek bütçeye ilişkin kararlar Maliye Bakanlığının önerisi ile Bakanlar Kurulu tarafından alınır.

Kesinhesap

Kesinhesap kanunu tasarıları, kanunda daha kısa bir süre kabul edilmemiş ise, ilgili oldukları malî yılın sonundan başlayarak, en geç yedi ay sonra, Bakanlar Kurulunca Türkiye Büyük Millet Meclisine sunulur. Sayıştay, genel uygunluk bildirimini, ilişkin olduğu kesinhesap kanunu tasarısının verilmesinden başlayarak en geç yetmişbeş gün içinde Türkiye Büyük Millet Meclisine sunar.

Kesinhesap kanunu tasarısı, yeni yıl bütçe kanunu kabul edildikten sonra, Kesinhesap Komisyonu gündemine alınır. Bu Komisyon’un Başkanı Ana Muhalefet Partisinden seçilir.

Kesinhesap kanunu tasarısı ve genel uygunluk bildiriminin Türkiye Büyük Millet Meclisine verilmiş olması, ilgili yıla ait Sayıştay’ca sonuçlandırılamamış denetim ve hesap yargılamasını önlemez ve bunların karara bağlandığı anlamına gelmez.

Kamu iktisadî teşebbüslerinin, fonların, piyasaların denetimi

Sermayesinin yarısından fazlası doğrudan doğruya veya dolaylı olarak Devlete ait olan kamu kuruluş ve ortaklıklarının Türkiye Büyük Millet Meclisince denetlenmesi esasları kanunla düzenlenir.
Kaynakları kanunla belirlenmedikçe fon kullanılamaz. Fonlar Türkiye Büyük Millet Meclisi denetimi dışında bırakılamaz.

Devlet, para, kredi, sermaye, mal ve hizmet piyasalarının sağlıklı ve düzenli işlemeleri ile rekabeti sağlayıcı ve geliştirici, tüketicileri koruyucu önlemleri alır; piyasalarda fiilî veya anlaşma sonucu doğacak tekelleşme ve kartelleşmeyi önler.

Ekonomik Hükümler

Planlama

Kaynakların yenilenebilir niteliğini koruyarak, adil ve hakça paylaşımını gözeterek ekonomik, sosyal ve kültürel kalkınmayı ve sürdürülebilir gelişmeyi planlamak ve bu amaçla gerekli teşkilatı kurmak Devletin görevidir.

Devlet, yerel, bölgesel ve ulusal düzeyde gelişme ve kalkınma planları yaparken ekonomik, sosyal ve kültürel unsurlar arasındaki dengeyi ve uyumu gözetir. Planlar, sağlıklı ve dengeli bir çevrede doğal dengenin ve çevrenin korunmasını, üretim güçlerinin etkili kullanımını, bölgeler arasındaki eşitsizliklerin azaltılmasını, halkın yaşam düzeyinin yükseltilmesini sağlar.

Kamu Kaynaklarının Kullanılması

Devlet, kamu kaynaklarının kullanımı ile iktisadi ve mali düzenlemelerinin gerekçelerini saydamlık ve hesap verebilirlilik ilkeleri çerçevesinde kamuya açıklar.

İktisadi ve mali alanlarda kamu kaynaklarının etkin verimli kullanılması için gerekli tedbirler alınır.

Ekonomik ve Sosyal Konsey

Ekonomik ve Sosyal Konsey ekonomik ve sosyal yaşam ile çevreyi doğrudan etkileyen konularda hazırlanan kanun tasarı ve teklifleri, Kanun hükmünde kararname tasarıları, tüzük ve yönetmelikler ile kalkınma planları ve yıllık programlara ilişkin olarak TBMM ya da Bakanlar Kuruluna bunların talebi üzerine veya kendiliğinden görüş bildirir. Konsey, hazırladığı raporları TBMM’ye, Bakanlar Kuruluna ve kamuoyuna sunar.

Konsey, yerel yönetimler, işveren ve çalışanların örgütleri ile ilgili bakanlıkların ve sivil toplum kuruluşlarının temsilcilerinden oluşur. Konsey en az yılda dört kez kendiliğinden toplanır. Ekonomik ve Sosyal Konseyin başkanı Konsey üyeleri tarafından seçilir.

Konseyin kuruluşu ve çalışma usulleri saydamlık ve özerklik ilkelerine uygun olarak kanunla düzenlenir.

Çeşitli Hükümler 

İnkılâp kanunlarının korunması

Anayasanın hiçbir hükmü, Türk toplumunu çağdaş uygarlık seviyesinin üstüne çıkarma ve Türkiye Cumhuriyetinin lâiklik niteliğini koruma amacını güden, aşağıda gösterilen inkılâp kanunlarının, Anayasanın halkoyu ile kabul edildiği tarihte yürürlükte bulunan hükümlerinin, Anayasaya aykırı olduğu şeklinde anlaşılamaz ve yorumlanamaz:

1. 3 Mart 1340 tarihli ve 430 sayılı Tevhidi Tedrisat Kanunu;

2. 25 Teşrinisâni 1341 tarihli ve 671 sayılı Şapka İktisâsı Hakkında Kanun;

3. 30 Teşrinisâni 1341 tarihli ve 677 sayılı Tekke ve Zaviyelerle Türbelerin Seddine ve Türbedarlıklar ile Bir Takım Unvanların Men ve İlgasına Dair Kanun;

4. 17 Şubat 1926 tarihli ve 743 sayılı Türk Kanunu Medenisiyle kabul edilen, evlenme akdinin evlendirme memuru önünde yapılacağına dair medenî nikâh esası ile aynı kanunun 110 uncu maddesi hükmü;

5. 20 Mayıs 1928 tarihli ve 1288 sayılı Beynelmilel Erkamın Kabulü Hakkında Kanun;

6. 1 Teşrinisâni 1928 tarihli ve 1353 sayılı Türk Harflerinin Kabul ve Tatbiki Hakkında Kanun;

7. 26 Teşrinisâni 1934 tarihli ve 2590 sayılı Efendi, Bey, Paşa Gibi Lâkap ve Unvanların Kaldırıldığına Dair Kanun;

8. 3 Kânunuevvel 1934 tarihli ve 2596 sayılı Bazı Kisvelerin Giyilemeyeceğine Dair Kanun.

Son Hükümler 
 

Anayasanın değiştirilmesi

Anayasanın değiştirilmesi Türkiye Büyük Millet Meclisi üye tamsayısının en az üçte biri tarafından yazıyla teklif edilir. Anayasanın değiştirilmesi hakkındaki teklifler Genel Kurulda iki defa görüşülür. Türkiye Büyük Millet Meclisi üye tamsayısının üçte iki çoğunluğunun gizli oyuyla teklifi kabul eder. 

Anayasanın değiştirilmesi hakkındaki tekliflerin görüşülmesi ve kabulünde, bu maddedeki kayıtlar dışında, kanunların görüşülmesi ve kabulü hakkındaki hükümler uygulanır.

Cumhurbaşkanı Anayasa değişikliklerine ilişkin kanunları, bir daha görüşülmek üzere Türkiye Büyük Millet Meclisine geri gönderebilir. Meclis, geri gönderilen Kanunu, üye tamsayısının üçte iki çoğunluğu ile kabul eder.

Meclis üye tamsayısının üçte iki çoğunluğu ile kabul edilen Anayasa değişikliğine ilişkin kanun halkoyuna sunulur. Anayasa değişikliği kanunu, toplam kayıtlı seçmenlerin ve oylamaya katılanların üçte ikisinin oyu ile kabul edilmezse reddedilmiş sayılır. Halkoyunda kabul edilen anayasa değişikliği kanunu Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girer.

Anayasanın bütünüyle değiştirilmesi dışında, konu itibariyle birbiriyle bağlantısı olmayan hükümler üzerinde ayrı oylamalar yapılır.

Olağanüstü hal, sıkıyönetim, seferberlik ve savaş halinde anayasa değişikliği yapılamaz.

Başlangıç ve kenar başlıklar

Anayasanın dayandığı temel görüş ve ilkeleri belirten Başlangıç Kısmı, Anayasa metnine dahildir.
Madde kenar başlıkları, sadece ilgili oldukları maddelerin konusunu ve maddeler arasındaki sıralama ve bağlantıyı gösterir. Bu başlıklar, Anayasa metninden sayılmaz.

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

MHP, değiştirilmez maddelerin korunmasında kararlı

MHP Konya Milletvekili ve TBMM Anayasa Uzlaşma Komisyonu Üyesi Faruk Bal, MHP olarak anayasanın ilk 3 maddesinin değiştirilmesine karşı olduklarını, "değiştirilemez" ilkesinin tartışılmaması gerektiğini söyledi. Bal, Anayasa’nın 138. Maddesinde değişiklikle ilgili “Bir cümle  için bir duvarın yıkılmasına karşıyız” yanıtı verdi.

MHP’nin, TBMM Anayasa Uzlaşma Komisyonu'na sunduğu anayasa taslağı şöyle:

BAŞLANGIÇ

Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün öncülüğünde yapılan Kurtuluş Savaşı ile kurulan Türk Devleti’nin, ezelden beri hür yaşamış Türk Milleti’nin ve Aziz Türk Va tanı’nın ebediyen varlığı, bağımsızlığı, bölünmez bütünlüğü ve egemenliğin kayıtsız şartsız millete aidiyeti ilkeleri üzerinde inşa edilen bu Anayasa;

Türk vatandaşlarının insan şeref ve haysiyetine dayalı temel hak ve hürriyetlerini, herkesin hukuk önünde eşitliğini ve hiç kimseye hiçbir sebeple ayrımcılık yapılamayacağını hukuk devleti ve demokratik toplum düzeni gereklerine uygun olarak teyit eder.

Bu anayasa özü ve sözü ile birlikte yorumlanır ve uygulanır.

Bu anayasa, inşa ettiği kültür ve medeniyet değerleri ile insanlığın evrensel değerlerine katkıda bulunan Türk Milleti’nin gelecek nesillerine, milli birlik ve kardeşlik duygusuyla ve sadakatle bağlı kalmak üzere emanet edilir.

Genel Esaslar

Devletin şekli

MADDE– Türkiye Devleti bir Cumhuriyettir.

Cumhuriyetin nitelikleri

MADDE– Türkiye Cumhuriyeti, toplumun huzuru, millî dayanışma ve adalet anlayışı içinde, insan haklarına saygılı, Atatürk milliyetçiliğine bağlı, başlangıçta belirtilen temel ilkelere dayanan, demokratik, lâik ve sosyal bir hukuk Devletidir.

Devletin bütünlüğü, resmî dili, bayrağı, millî marşı ve başkenti

MADDE– Türkiye Devleti, ülkesi ve milletiyle bölünmez bir bütündür.

Dili Türkçedir.

Bayrağı, şekli kanununda belirtilen, beyaz ay yıldızlı al bayraktır.

Millî marşı “İstiklal Marşı”dır.

Başkenti Ankara’dır.

Değiştirilemeyecek hükümler

MADDE– Anayasanın 1 inci maddesindeki Devletin şeklinin Cumhuriyet olduğu hakkındaki
hüküm ile 2 nci maddesindeki Cumhuriyetin nitelikleri ve 3 üncü maddesi hükümleri
değiştirilemez ve değiştirilmesi teklif edilemez.

Devletin temel amaç ve görevleri

MADDE– Devletin temel amaç ve görevleri; kişinin temel hak ve hürriyetlerini, sosyal
hukuk devleti ve adalet ilkeleriyle bağdaşmayacak surette sınırlayan siyasal, ekonomik ve
sosyal engelleri kaldırmaya, insanın maddî ve manevî varlığının gelişmesi için gerekli şartları
hazırlamaya çalışmak; Türk Milletinin bağımsızlığını ve bütünlüğünü, ülkenin bölünmezliğini,
Cumhuriyeti ve demokrasiyi korumak, kişilerin ve toplumun refah, huzur ve mutluluğunu
sağlamak; bilimin gelişmesini desteklemek; kültür coğrafyamızda yer alan akraba devlet ve
topluluklar ile her türlü kültürel ve iktisadi ilişkilerin geliştirilmesi suretiyle bölge ve dünya
barışının korunmasına katkıda bulunmaktır.

Egemenlik

MADDE– Egemenlik, kayıtsız şartsız Milletindir.

Türk Milleti, egemenliğini, Anayasanın koyduğu esaslara göre, yetkili organları eliyle kullanır.
Egemenliğin kullanılması, hiçbir surette hiçbir kişiye, zümreye veya sınıfa bırakılamaz. Hiçbir
kimse veya organ, kaynağını Anayasadan almayan bir devlet yetkisi kullanamaz.

Yasama yetkisi

MADDE– Yasama yetkisi, Türk Milleti adına Türkiye Büyük Millet Meclisi’nindir. Bu yetki
devredilemez.

Yürütme görevi ve yetkisi

MADDE– Yürütme görevi ve yetkisi, Cumhurbaşkanı ve Bakanlar Kurulu tarafından,
Anayasaya ve kanunlara uygun olarak yerine getirilir.

Yargı yetkisi

MADDE– Yargı yetkisi, Türk Milleti adına bağımsız mahkemelerce kullanılır.

Anayasanın bağlayıcılığı ve üstünlüğü

MADDE– Anayasa hükümleri, yasama, yürütme ve yargı organlarını, idare makamlarını ve
diğer kuruluş ve kişileri bağlayan temel hukuk kurallarıdır.

Kanunlar Anayasaya aykırı olamaz.

 

Sayıştay

MADDE- (1) Sayıştay, merkezî yönetim bütçesi kapsamındaki kamu idareleri ile sosyal
güvenlik kurumlarının gelir ve giderleri ile mallarını Türkiye Büyük Millet Meclisi adına
denetlemek ve sorumluların hesap ve işlemlerini yargılamak suretiyle kesin hükme bağlamak
ve kanunlarla verilen inceleme, denetleme ve hükme bağlama işlerini yapmakla görevlidir.
Sayıştay’ın kesin hükümleri hakkında ilgililer yazılı bildirim tarihinden itibaren on beş gün
içinde bir kereye mahsus olmak üzere karar düzeltilmesi isteminde bulunabilirler. Bu kararlar
dolayısıyla adli ve idari yargı yoluna başvurulamaz.

(2) Vergi, benzeri malî yükümlülükler ve ödevler hakkında Danıştay ile Sayıştay kararları
arasındaki uyuşmazlıklarda Danıştay kararları esas alınır.

(3) Mahallî idarelerin ve sermayesinin yarısından fazlası doğrudan doğruya veya dolaylı
olarak kamuya ait olan kuruluş ve ortaklıkların hesap ve işlemlerinin denetimi ve kesin
hükme bağlanması Sayıştay tarafından yapılır.

(4) Sayıştay üyelikleri kanunda gösterilen niteliklere haiz başvuran adaylar arasından
Sayıştay Genel Kurulunca her boş üyelik için 5 katı sayıda belirleyeceği adaylar arasından
TBMM Plan ve Bütçe komisyonu Kur’a ile seçilir.

(5) Sayıştay Genel Kurulu aday belirleme seçimlerinde her bir adayın Genel Kurul tam
sayısının 2/3 oranında oy alması gereklidir. Genel Kurul seçim takviminin başlamasından
itibaren seçimleri tamamlar. Aksi halde, başvuran adayların tamamı Palan ve Bütçe
Komisyonu seçimlerine katılır.

(6) Sayıştay’ın kuruluşu, işleyişi, denetim usulleri, mensuplarının nitelikleri, atanmaları,
ödev ve yetkileri, hakları ve yükümlülükleri ve diğer özlük işleri, Başkan ve üyelerinin
teminatı kanunla düzenlenir.

Alternatif 1: Sayıştay kararlarının kesin olması

Alternatif 2: Sayıştay kararlarının Danıştay’ın denetimine tabi olması.

Not: Alternatifler Anayasa Uzlaşma Komisyonu’nda müzakere edilecektir.

Malî ve Ekonomik Hükümler

BİRİNCİ BÖLÜM

Malî Hükümler

Bütçe ve kesin hesap

Madde

(1) Devletin ve kamu iktisadi teşebbüsleri dışındaki diğer kamu tüzel kişilerinin
harcamaları, kanunla belirlenen usul ve sürelere uygun olarak bütçelerle yapılır. Bütçe
kanununa, bütçe ile ilgili hükümler dışında hiçbir hüküm konulamaz.

(2) Bakanlar Kurulu, merkezi yönetim bütçe kanunu tasarısı ile milli bütçe tahminlerini
içeren raporu, mali yıl başından en az yetmiş beş gün önce, Türkiye Büyük Millet Meclisine
sunar. Türkiye Büyük Millet Meclisinde görüşülür ve mali yıl başına kadar karara bağlanır.

(3) Bütçe kanunu tasarılarının Genel Kurulda görüşülmesi sırasında, gider artırıcı veya
gelirleri azaltıcı önerilerde bulunulamaz.

(4) Merkezi yönetim bütçesiyle verilen ödenek, harcanabilecek miktarın sınırını gösterir.
Bakanlar Kurulu, kanun hükmünde kararname ile bütçede değişiklik yapamaz;
harcanabilecek miktar sınırını aşmaya yönelik karar alamaz. Bütçe kanununa bu yönde yetki
veren hükümler konamaz. Cari yıl bütçesindeki ödenek artışını öngören değişiklik tasarıları ile
cari ve izleyen yılların bütçelerine mali yük getiren tasarı ve tekliflerde, öngörülen giderleri
karşılayabilecek mali kaynak gösterilmesi zorunludur.

(5) Kesin hesap kanun tasarısının görüşülmesi ve kabulü ile ilgili usul ve esaslar TBMM
İçtüzüğü ile düzenlenir.

Planlama

Madde

Planlama, anayasal yetki yerine hükümete istişarî nitelikte görüş bildirdiğinden ve kanunla düzenlenmiş olduğundan Anayasada yer almasına gerek yoktur.

Piyasaların geliştirilmesi ve tüketicinin korunması

Madde-

(1) Devlet, para, kredi, sermaye, mal ve hizmet piyasalarının sağlıklı ve düzenli işlemelerini sağlayıcı ve geliştirici ve tüketicileri koruyucu tedbirleri alır. Tekelleşme ve kartelleşmeyi önler.

(2) Dış ticaret işlemleri üzerine ülke ekonomisi yararına vergi ve benzeri yükümlülükler dışında ek mali yükümlülükler koymaya ve bunları kaldırmaya kanunla Bakanlar Kuruluna yetki verilebilir.

(Tüketicinin Korunması başlığıyla Anayasa Uzlaşma Komisyonunda Tam mutabakatla kabul
edildi.)

Tabii servetlerin ve kaynakların aranması ve işletilmesi

Madde- Tabii servetler ve kaynaklar. Devletin hüküm ve tasarrufu altındadır. Bunların aranması ve işletilmesi hakkı Devlete aittir. Arama ve işletmenin Devletin özel teşebbüsle ortaklık suretiyle veya doğrudan doğruya özel teşebbüs eliyle yapılması, kanunun açık iznine bağlıdır.

(Doğal Servetlerin ve Kaynakların Aranması ve İşletilmesi başlığıyla Anayasa Uzlaşma Komisyonunda tam mutabakatla kabul edildi.)

Ormanların korunması ve geliştirilmesi

Madde- (1) Devlet, ormanların korunması ve sahalarının genişletilmesi için gerekli tedbirleri
alır. Bütün ormanların gözetimi Devlete aittir. Yanan ormanların yerinde ve orman içinden
nakledilen köyler halkına ait arazilerde derhal yeni orman yetiştirilir. Bu yerlerde başka çeşit
tarım ve hayvancılık yapılamaz. Bu yerler imara açılamaz.

(2) Devlet ormanlarının mülkiyeti devrolunamaz ve kanuna göre buralar Devletçe yönetilir, işletilir ve işlettirilir. Bu ormanlar zamanaşımı ile mülk edinilemez ve kamu yararı dışında irtifak hakkına konu olamaz.

(3) Ormanlara zarar verebilecek hiçbir faaliyete müsaade edilemez. Münhasıran orman suçları için genel ve özel af çıkarılamaz.

(4) Aşağıda belirtilen durumlar ve yerler dışında orman sınırlarında daraltma yapılamaz;

a) Orman olarak muhafazasında bilim ve fen bakımından hiçbir yarar görülmeyen ve
tarım alanlarına veya başka alanlara dönüştürülmesinde kesin yarar olduğu tespit edilen
yerler.

b) 31/12/1981 tarihinden önce bilim ve fen bakımından orman niteliğini tam olarak kaybetmiş olan tarla, bağ, meyvelik, zeytinlik gibi çeşitli tarım alanlarında veya hayvancılıkta kullanılmasında yarar olduğu tespit edilen araziler.

c) Şehir, kasaba ve köy yapılarının toplu olarak bulunduğu yerler.

(5) Dördüncü fıkranın (a), (b) ve (c) bentlerinde belirtilen yerlerin değerlendirilmesi veya gerçek ve tüzel kişilere satılması veya bedeli karşılığı kullanım hakkı verilmesi kanunla düzenlenir. Satış veya kullanma hakkı verilmesinde öncelik, fiilen bu arazileri kullananlar veya orman köylülerinindir.

(Ormanlar ve Orman Köylüsü başlığı ile Anayasa Uzlaşma Komisyonunda CHP ve MHP Önerisi
olarak görüşüldü.)

İnkılap Kanunlarının Korunması

Madde

“Genel Esaslar” kısmı ile birlikte müzakere edilecek